Enkele aantekeningen m.b.t. de “Smulders”- veldnamen en hun overbrenging vanaf de papieren “fiches” naar het Excel-bestand:

Ferdinand Smulders(1907-1972) heeft indertijd een “database” aangelegd van zgn. fiches waarop hij toponiemen oftewel veldnamen heeft vastgelegd. Deze met de hand beschreven fiches zijn papieren kaartjes van 10 x 15cm, waarop aan beide zijden 15 lijnen staan. De tweede regel is in die zin afwijkend van de andere, dat hij bestaat uit een bovenste wat dikkere en een onderste wat dunnere rode lijn. (zie afbeeldingen onderaan deze aantekeningen en onder de tab Tilburg, eveneens onderaan, na nr. 1947). Deze kaartjes vormen de overgrote meerderheid. Tevens zijn er een beperkt aantal kaartjes tussen te vinden waarbij in plaats van de voornoemde rode lijnen er twee dunne blauwe lijnen aanwezig zijn. En verder bevinden er zich ook enkele andersoortige kaartjes tussen, aan één zijde voor een bepaald doel bedrukt en die dus oorspronkelijk een ander doel moesten dienen. Maar wellicht voor dat doel onbruikbaar geworden, zijn ze door Smulders op de blanco zijde "hergebruikt".

De gegevens zijn naar het Excel- bestand overgebracht zoals ze op de fiches staan, d.w.z. dat er niets aan is toegevoegd of afgehaald. (behoudens een paar uitzonderingen die hieronder duidelijk zullen worden). Leidraad is over het geheel genomen geweest dat de diverse veldnamen en de daarbij behorende informatie goed leesbaar en doorzoekbaar zijn. Aan de algehele spelling is niets gewijzigd.

Enkele voorbeelden van hoe het geheel is overgebracht: wanneer Smulders een hoofdletter gebruikt voor een naam, dan is die hoofdletter overgenomen. Schrijft hij dezelfde naam met een kleine letter dan is dat ook gedaan, waarbij aangetekend moet worden dat het onderscheid tussen hoofd- en kleine letters op de papieren fiches niet altijd duidelijk is. Voor het zoeken naar namen maakt dat op zichzelf niet veel verschil, omdat de zoekfunctie geen onderscheid maakt tussen hoofd- of kleine letters.

Wanneer er tussen bepaalde op de papieren fiches opgeschreven namen of aanduidingen meer of minder ruimte is opengelaten, dan is dit zo goed mogelijk overgenomen door meer of minder spaties toe te passen. Het moge duidelijk zijn dat dit laatste niet in alle gevallen even consequent kon worden toegepast.

Het komt wel voor dat Ferd. Smulders (om iets tussen haakjes te plaatsen) aan het begin een haakje zet en op het eind niet. Ook dat is niet aangepast of veranderd.

Het is soms niet, of heel moeilijk, uit te maken wat er in een bepaald geval precies staat. Een voorbeeld: talloze keren komt bij de fiches van Heukelom de naam Huculem voorbij. Soms is, zelfs met vergrootglas, nagenoeg niet te zien of er nu Huculom, Huculem o.d. staat. In die gevallen heeft veel vergelijken van het handschrift op de diverse papieren fiches vaak wel meer duidelijkheid opgeleverd.

Leestekens (punten, komma’s etc.) zijn in het algemeen overgebracht zoals ze er staan.

Op dit laatste punt zijn enkele uitzonderingen:

Smulders zet de eigenlijke namen steeds (nagenoeg altijd) tussen “aanhalingstekens”. Die zijn niet overgenomen. Dit maakt voor het gebruik in het Excel- bestand ( bijv. bij het zoeken naar een naam) geen verschil. Als ergens staat: ‘t  (bijv.: ‘t goet ter Wagen), dan is die komma (vóór de t) niet overgenomen. Dit komt omdat Ferd. Smulders zelf niet consequent is met dit teken. (hij laat het zelf in veel gevallen óók weg). Daarom zijn ze weggelaten. De duidelijkheid lijdt daar niet onder. Als er staat: ’t goet ter Wagen,  dan wordt dat in het Excel-bestand dus:  Wagen, t goet ter .

Bij de eigenlijke namen worden in veel gevallen nadere beschrijvingen gegeven. Een voorbeeld: de naam “beempt die Avoert”, (in het Excel-bestand: Avoert,beempt die). Daarbij wordt de nadere beschrijving gegeven: “daer die Swartrijt doer loept, a.d. heirstraet en die gemeijnstraet. Tilborch”. Deze nadere beschrijving (veelal op de papieren fiches tussen haakjes geplaatst) staat dan in het Excel bestand in de kolom “opmerkingen”, eveneens tussen haakjes waar dat van toepassing is.

Op een aantal fiches worden bovenaan (boven de rode lijn, a.h.w.) namen gegeven in “gewoon” Nederlands.  Waar dat het geval is staat die naam dan in de kolom “vermelding”. (kolom E).

(waar dat niet het geval is staat in die kolom dus niets).

Verder geeft Smulders soms wel een jaartal, maar bijv. geen pagina- nummer. Normaal staat er bijv.: 148-17-1433 (resp. archiefnummer, paginanummer en jaartal, zie afbeelding fiche onderaan).

Toelichting bij dit voorbeeld.

Er staat:

  148- 17- 1433 (dit is de “normale” wijze)   Er kan daaropvolgend staan:

   -    25v    -      In dat geval duiden de streepjes op herhaling van het bovenstaande. In het Excel bestand worden in dat geval niet de streepjes overgenomen maar de desbetreffende bovenstaande nummers of jaartallen.

Er kan ook staan:

  148 – 17v        (dus geen streepje en ook geen jaartal) In dat geval is in de betreffende cel in het Excel-bestand een streepje geplaatst.

Soms wordt wel een veldnaam gegeven maar staat er in het geheel geen nummering voor. In die (overigens sporadische) gevallen staat in de betreffende Excel- cellen: “geen gegevens”.

De veldnamen die onder de tab Moergestel zijn opgenomen komen (op enkele na, om exact te zijn: 23)  niet van de fiches van F. Smulders maar uit een cahier uit de coll. van W. de Bakker. (Ingeschreven door o.a. G. Berkelmans, zie afbeelding cahier hieronder).

Onder de tab Haaren-Belveren is een kolom ingevoegd (kolom E, in blauw) met vermeldingen uit Nomina Geogafica Neerlandica. Smulders heeft in een artikel in jaargang 1954, pag. 136 tot en met 174, over de toponiemen van Haaren en Belveren gepubliceerd, en in voornoemde kolom is te vinden op welke pagina de betreffende naam in dit NGN- artikel te vinden is.

Het totale aantal veldnamen onder de diverse tabs bedraagt tot heden: 12.503. Een verklaring van de archiefnummers is te vinden onder de tab: afkortingen (en onder deze tab zijn ook de op de fiches gevonden afkortingen te vinden).

Onder de onderscheiden tabs kan gezocht worden op een woord. (of woorddeel): hiervoor de standaard zoekfunctie met CTRL F gebruiken. Vervolgens verschijnt een zoekschermpje. Typ daarin het verlangde woord of woorddeel (of naam of naamdeel) en klik vervolgens op “zoeken”. Hierna kan de betreffende plaats d.m.v. de naam en het nummer nader worden opgezocht.

Alle in het gehele Excel-bestand aanwezige opmerkingen, toevoegingen e.d. in  ROOD  zijn van de maker van het Excel-bestand  (M. v.d. W.). Omdat het mensenwerk is kan een type- of spatie foutje voorkomen, en is zelfs een "leesfout" niet geheel uitgesloten. Opmerkingen zijn dan ook ten allen tijde welkom.

Met dank aan W. de Bakker en J. Franken voor hun medewerking.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   M. van der Waals Oisterwijk, Oss, zomer en najaar  2014 en voorjaar 2015

F.Smulders en twee van zijn fiches

Het ook als bron gebruikte Cahier Moergestel

De toponiemen zijn hier te bekijken.